Met mijn hele hebben en houwen op mijn rug, stevige wandelschoenen aan en een routekaart ga ik tenminste eens per jaar aan de wandel. Ik heb verschillende pelgrimsroutes gelopen, de Camino naar Santiago (Frankrijk en Spanje); de Fransiscusroute (Italie); St. Paul’s Trail (Turkije); de 88-tempelroute (Japan); de Ökumenische Pilgerweg (Duitsland); het Olavspad (Noorwegen) en dichter bij huis de hedendaagse pelgrimsroutes: the Walk of Wisdom, het Hilligenpad, het Gelukkigerwijspad en Ons Kloosterpad. Pelgrimeren neemt toe aan populariteit, wordt gezegd.
Herman Vuijsje schrijft hierover. In 1989 heeft hij vanuit Santiago gewandeld, en in 2017 keerde hij weer om te constateren dat in minder dan 30 jaar tijd het aantal pelgrims is toegenomen van 6000 naar 300.000 per jaar.
Ik ben dus niet de enige die geniet van het buiten in beweging zijn. Wanneer ik op trage wijze, stappend door het landschap trek, voelt het dat de tijd aan mijn voeten ligt. Luxe krijgt een nieuwe betekenis. Want alles wat overbodig is, laat ik thuis. Mijn rugtas wil ik zo licht mogelijk. Dat maakt dat ik me ook niet druk maak over hoe ik eruit zie. Geen make-up, en de kleding die ik draag is gelijk aan wat alle andere pelgrims dragen. Bevrijd van uiterlijk vertoon wandel ik door stoffig landschap, is de aarde mijn zetel bij pauzes en laat de inspanning gecombineerd met de zon zoutfiguren op mijn kleding verschijnen. Dan is er de luxe van het aankomen bij mijn slaapplek, een douche die alles schoonspoelt en een voedende maaltijd.
In beweging zijn
Lopen. Als die machine wat mijn lichaam is, beweegt, raakt mijn hoofd leger en leger. Er ontstaat daar een rust en ruimte die uitermate verslavend is. Letterlijk verslavend. Mijn hersenen maken door het wandelen meer endorfine en dopamine aan. En van dopamine word je blij.
Erik Scherder en John Ratey stellen dat bewegen de doorbloeding in de hersenen verbetert. Waar John Ratey het over flink sporten heeft, mag je van Erik Scherder ook wat rustiger aandoen. Zelfs kauwen is een vorm van bewegen en stimuleert doorbloeding. Wanneer je niet actief bent, krimpen je hersenen. Je kunt je voorstellen dat deze krimp gelijk opgaat met afname van vaardigheden.
Bewegen is ontwikkelen. Het is namelijk ook zo dat wanneer je beweegt, je door een landschap trekt en daarmee je leefomgeving verrijkt. Zeker als je de tijd neemt om de omgeving in je op te nemen. Hoe langer de wandeltochten die ik maak, hoe meer ik opmerk van mijn omgeving. Ik zie meer en meer details omdat ik meer de tijd en aandacht heb. Die details wijzen me op de schoonheid van dingen. Als je eenmaal weet hoe ingenieus een uurwerk in elkaar zit, ga je het nog meer waarderen. Hoe meer zicht op details, hoe groter de verwondering.
Als ik buiten ben, is de kans ook groter dat ik andere mensen ontmoet. Zou ik thuis blijven zitten en het van de media af laten hangen wat ik hoor over anderen mensen, is dat niet zo goed voor mijn mensbeeld. Dan hoor ik van oorlog en overvallen. Maar zodra ik onderweg ben, zeker als pelgrim, kom ik zoveel toffe mensen tegen! Mensen die me vriendelijk groeten, mensen die een praatje maken en interesse in me tonen en mensen die me iets geven. Als ik buiten kom, ben ik mens onder de mensen. Ik maak contact en dat bevestigt dat ik besta en een waardevol mens ben, net als de ander.
Onderweg zijn
Pelgrimeren is ook onderweg zijn. Het eindpunt is niet het doel, maar de reis ernaartoe. Dat is een bekende uitspraak, maar wat betekent dit nu concreet? Een voorbeeld.
De mens heeft van nature een neiging om zichzelf te willen ontwikkelen, om vooruit te komen. Je ziet dat sterk bij jonge kinderen: het plezier dat een kind heeft als het kan lopen. Hij vergroot letterlijk zijn wereld omdat hij lopend veel verder kan komen dan kruipend. Het is niet zo dat een baby eerder gaat lopen als hem een grote prijs (het doel) voorgehouden wordt. Gemiddeld lopen kinderen zo rond hun eerste levensjaar. Dat heeft alles met timing te maken. Een kind kán simpelweg niet na drie maanden lopen, omdat zijn zenuwstelsel nog niet voldoende gerijpt is. Dus er moet eerst iets anders gebeuren voordat het kind zijn doel, lopen, kan behalen. Oftewel: de ontwikkeling ernaartoe is zeer belangrijk.
In termen van de pelgrim: als je weet dat de route die je gaat bewandelen 800km lang is, weet je ook dat je dit niet in één dag kunt wandelen. Daar doe je misschien 30 dagen over. Het gaat er niet om dat je je best gaat doen dat je in 25 dagen je doel bereikt (denk aan de timing), maar dat je geniet van die 30 dagen onderweg naar je doel. Je doel wordt zo ook minder belangrijk. Er hangt minder vanaf en helpt je om meer in de tegenwoordige tijd en met meer aandacht te leven. En dát levert een heleboel extra’s op.